بررسي ابعاد خيانت در خانواده /تغيير الگوي زندگي و تعهدات آن

خيانت. نه، به هيچ وجه قصد نداريم شما را به ياد همه سوءظن هايي كه ممكن است در زندگي مشترك نسبت به همسرتان داشته يا داريد، بيندازيم. اگر يك روز شوهرتان موقع رفتن به محل كار، بهترين لباس هايش را مي پوشد و خوشبوترين عطر موجود را استفاده مي كند، اگر خانم خانه با گوشي تلفن، آرام صحبت مي كند...، شما حق نداريد به بدترين حالت ممكن، يعني «خيانت» فكر كنيد، چون همه اينها بخشي از جريانات طبيعي زندگي است كه ترديدهاي شما تنها باعث مي شود همسرتان را هيچ وقت نبخشيد و براي انتقام از او دست به هر عمل غيرمنطقي بزنيد. اگر مثل روزهاي اول زندگي وقت بيشتري را به او اختصاص دهيد، متوجه خواهيد شد كه حرف هاي زيادي براي گفتن داريد كه مدت هاست موقعيتي براي مطرح كردن شان فراهم نشده بود. آن وقت مي فهميد كه اگر آن روز شوهرتان شيك تر از هميشه سر كار رفت به اين خاطر بود كه يك موقعيت شغلي بهتر قرار بود به او پيشنهاد شود يا اگر خانم خانه در حضور شما به آرامي با تلفن صحبت مي كرد، به اين دليل بود كه نمي خواست مزاحم استراحت شما شود.خيانت، حق داريد از اين واژه بترسيد اما بيشتر از آن از همه سوءظن هايي كه ممكن است به شما خيانت كنند، بترسيد، خيانت در عالم خيال بارها و بارها حكايت بدبيني و شكاك بودن زنان و مردان به همديگر را خوانده و شنيده ايم و حتي در اطرافيان خود نيز شاهد چنين بدبيني هايي بوده ايم. شنيده ايم از مرداني كه سراسيمه از محل كار خود به خانه آمده اند تا بتوانند زنان خود را كنترل كنند. از مرداني شنيده ايم كه موقع خارج شدن از خانه علامتي پشت در مي گذارند تا موقع باز شدن در - در غياب آنها - متوجه رفت و آمدهاي مشكوك شوند يا زناني كه كوچك ترين تغيير در رفتار، پوشاك و قيافه شوهرشان برايشان معني دار است. آنها همواره در پي كشف يك توطئه و خيانت هستند و با هيچ منطقي نمي توان باورهاي اين افراد را تغيير داد. چنين بيماراني طعم امنيت و اطمينان را تجربه نمي كنند و همواره با اضطراب و ناكامي و نارضايتي از تمام وضعيت هاي زندگي شان به سر مي برند و با ازدواج مشكل شان حادتر و آزاردهنده تر مي شود و به خودآزاري و همسر آزاري مي پردازند. اين رفتارهاي بيمارگونه كه بدون درمان و تشخيص هستند، به خشونت منجر مي شوند و خانواده ها، رعايت و مداراي بيشتر با همسر را توصيه مي كنند. اين بيماران تظاهرات بيماري را در قالب الگوهاي جامعه پسند نشان مي دهند. يعني بدبيني بيش از پيش خود را با غيرت، عشق و نگراني از خانواده توجيه مي كنند و گاهي به خاطر همين كنترل مورد تشويق و تاييد قرار مي گيرند. اما «حسادت جنسي» در واقع نوعي از تظاهرات «پارانوئيدي» است كه مشخصه اصلي آن باور به خيانت شريك زندگي است و ممكن است با باورهاي غيرعادي ديگر همراه باشد. خلق شخص به صورت درماندگي، نگراني و تحريك پذيري و خشم است. اين افراد با جست وجوي دفتر خاطرات و نامه ها، تلفن ها و بررسي لباس هاي همسران شان سعي مي كنند نشانه هايي براي خيانت همسر خود پيدا كنند. همسران شان را تعقيب يا بي مورد سوال پيچ مي كنند. اين بيماران مي گويند صدايي از درون، آنان را از فريب خوردن و از باور اعتماد به همسر بازمي دارد و مدام تذكر مي دهد كه مبادا محبت را كه فريبي بيش نيست، باور كنند. خيانت در عالم واقع اما همه آنچه گفته شد به اين معنا نيست كه خيانت در زندگي مشترك تنها در عالم توهمات بيماران «پارانوئيدي» رخ مي دهد و هيچ مرد يا زني را در واقعيت نمي توان پيدا كرد كه به همسر خود خيانت كند. با توجه به ساختار فرهنگي جامعه ايراني و بنابر تجربيات تاريخي خيانت اغلب موضوعي مردانه تلقي مي شود اما طي سال هاي اخير شواهد موجود نشان مي دهد آمار زنان نيز در اين مقوله رو به افزايش نهاده، اگرچه هنوز در مقايسه با آمار خيانت مردان كمتر است. فرهاد عبادي، مشاور خانواده و روانشناس، درباره دلايل خيانت همسران به يكديگر مي گويد: «اگر بخواهيم به صورت موردي به اين موضوع بپردازيم شايد به جرات بتوان گفت به تعداد موارد موجود علت براي خيانت وجود دارد اما اگر بخواهيم تمامي آنها را در يك دسته بندي كلي جاي دهيم، عدم ارضاي نيازهاي جنسي در نهاد خانواده، تنوع طلبي، عدم جذابيت همسر، ضعف اعتقادات مذهبي و پايبند نبودن به سنت ها، مشكل جسمي يا شخصيتي و رواني يكي از زوجين و ازدواج اجباري و انتقام جويي از جمله آنهاست.»
عبادي در ادامه مي افزايد: «البته اين دلايل در دو گروه جنسيتي تا حد زيادي متفاوت است. مردان معمولاً به دو دليل تنوع طلبي و مسائل جنسي و زنان در بيشتر موارد به خاطر مشكلات مالي، مسائل عاطفي يا انتقام جويي دست به اين كار مي زنند. با توجه به اين واقعيت ها اگر زن و مرد شناخت كاملي از همسر خود و نيازهاي او داشته باشند و در چارچوب خانواده به آن توجه كنند از بسياري از اتفاقات مي توان پيشگيري كرد.» شهلاعباسي، مددكار اجتماعي، نيز با تاكيد بر اينكه تعداد پرونده هاي خيانت در سطح كلانتري ها، دادسراها و دادگاه ها در مقايسه با سال هاي پيش افزايش يافته، مي افزايد: «از جمله تفاوت هاي موجود در خيانت مردان و زنان اين است كه خيانت مردان بيشتر قابل پذيرش است، به همين دليل است كه بسياري از زنان پس از اطلاع از خيانت همسرشان با وجودي كه ممكن است هيچ گاه اين واقعيت تلخ را فراموش نكنند و هميشه به همسرشان به چشم يك خائن نگاه كنند، بنا به دلايلي چون وابستگي هاي اقتصادي، يا به خاطر فرزندان شان به زندگي مشترك ادامه مي دهند و جالب است كه به آنها توصيه مي شود از هر نظر بيش از گذشته به همسرشان محبت كنند تا زندگي شان را از دست ندهند،» وي در مورد ديدگاه موجود درباره خيانت زنان توضيح مي دهد: «مبحث زنان در اين باره كاملاً متفاوت است، در بيشتر موارد كمترين واكنش هنگام سوءظن به زن طلاق است كه وجود همين زنان مطلقه كه معمولاً از هيچ منبعي حمايت نمي شوند باعث مي شود تبعات اجتماعي آن به صورت خيانت همسران در خانواده هاي ديگر خود را نشان دهد.» عباسي درباره ديگر تبعات خيانت مي گويد: «در بسياري موارد، افرادي كه به همسر خود خيانت مي كنند از طريق مداركي كه از آنها تهيه مي شود، مورد تهديد واقع مي شوند كه اين تهديدها در مورد مردان معمولاً به شكل سوءاستفاده هاي مالي و براي زنان اغلب به صورت سوءاستفاده هاي جنسي ادامه پيدا مي كند.» خيانت: جنسي، احساسي، اينترنتي شما هر طور كه به قضيه نگاه كنيد، خيانت كردن يكي از راه هاي برهم خوردن ارتباط ميان همسران است. اغلب زماني كه يكي از طرفين مرتكب خيانت مي شود، اطمينان موجود از بين مي رود و به دست آوردن مجدد آن بسيار دشوار است و چه بسا ديگر اطمينان اوليه هيچ گاه حاصل نمي شود. به طور كلي سه نوع خيانت يا رابطه پنهاني وجود دارد: رابطه احساسي، جنسي و اينترنتي. يكي از انواع خيانت، خيانت جنسي است. اين امر زماني روي مي دهد كه هيچ گونه پيوند عاطفي ميان فرد و طرف مقابلش وجود نداشته و او تنها به دليل برقراري روابط جنسي و هيجاني جذب شده است. دومين نوع خيانت، احساسي است و زماني روي مي دهد كه فرد احساس مي كند از نظر عاطفي به شخص ديگري غير از همسر خود علاقه پيدا كرده است. وي از همراهي، صحبت كردن و در ميان گذاشتن افكار و علايق خود با شخص دوم لذت مي برد و كم كم به اين نتيجه مي رسد كه ترجيح مي دهد اوقات فراغت خود را به جاي اينكه با همسر يا نامزدش بگذراند، با ديگري سپري كند. سومين نوع خيانت كه چند سالي است رواج پيدا كرده و ماهيت آن با دو نوع پيشين كاملاً متفاوت است، خيانت اينترنتي است كه شامل گفت وگو، تبادل تصاوير و مشخصات يك فرد متاهل با فرد ديگري است كه همسر قانوني وي نيست كه از طريق اينترنت و چت صورت مي گيرد و اغلب محتواي گفت وگوها و تبادل تصاوير و مشخصات، در رابطه با مسائل خصوصي است.

خويشتندار باشيد دكتر شهلاكاظمي پور عضو هيات علمي دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران تزلزل شخصيتي را يكي از عوامل اصلي زمينه ساز بروز خيانت مي داند و با اشاره به بررسي هاي علمي مي گويد: «امروزه افرادي كه خود را باور نداشته يا با احساس حقارت و ضعف اجتماعي مواجهند يا در كودكي با كمبودهاي شديد عاطفي و خانوادگي روبه رو بوده اند، اغلب گرفتار اين معضل هستند.»اين استاد دانشگاه همچنين معتقد است: «گرايش مردان متاهل به سوي زنان ديگر صرفاً با نيل به اهداف جنسي نيست، بلكه با مشكلات عاطفي، روحي و رواني دوره هاي مختلف زندگي در اين باره نقش بسزايي دارد چرا كه اين افراد وقتي به هر دليلي در خانه، مدرسه، اجتماع و زندگي مشترك با كمبودها و بي توجهي هاي عاطفي روبه رو مي شوند، ناخواسته از مسير اصلي زندگي منحرف مي شوند.» عضو هيات علمي دانشگاه، به زنان و مرداني كه در زندگي زناشويي با خيانت همسرشان مواجه مي شوند، توصيه مي كند ابتدا با خويشتنداري، موضوع را از طريق مراكز مشاوره تا رسيدن به نتيجه مطلوب پيگيري كنند. او در عين حال مي گويد: «همسري كه به عهد زناشويي اش ثابت قدم نمانده، چندان قابل اعتماد نيست.»به اعتقاد دكتر كاظمي پور يكي از دلايل افزايش خيانت هاي زناشويي در جامعه امروزي ما به رشد بي پايه و اساس زندگي شهرنشيني همراه با افكار سنتي بازمي گردد. بنابراين اغلب زناني كه با خيانت همسرشان مواجه مي شوند، به دليل برخي تفكرات سنتي و القائات خانوادگي به ادامه زندگي مي پردازند. اما در كشورهاي توسعه يافته مرد و زن مي دانند تا زماني به يكديگر وفادار خواهند بود كه به عهد و پيمان عاطفي شان پايبند باشند. وي در عين حال خواستار علاج واقعه قبل از وقوع شده و با بيان اينكه حل موضوع خيانت مشكل است، خواستار توجه جدي كارشناسان و برنامه ريزان دستگاه ها و نهادهاي مسوول درباره عوارض خطرناك بروز اين معضل اجتماعي مي شود چرا كه آمار همسركشي ها و پرونده هاي قضايي مختلف در اين باره زنگ خطري جدي را به صدا در آورده است.

بر گرفته از مجله اینترنتی ایران ایران